Niedożywienie zazwyczaj kojarzy się z głodującymi dziećmi z Afryki. WHO wymienia niedożywienie jako jedno z poważniejszych zagrożeń dla zdrowia publicznego na całym świecie i dotyczy to również krajów wysokorozwiniętych. Niestety większość osób nie ma świadomości, że ten element może mieć zasadnicze znaczenie w walce z chorobą. Niejednokrotnie zły stan odżywienia pacjenta decyduje o tym, że nie może zakwalifikowany do zabiegu medycznego, który może mieć wpływ na dalszy przebieg choroby. Szczególnie istotne jest dla pacjentów przebywających na oddziałach intensywnej terapii, pacjentów onkologicznych, chirurgicznych, pacjentów z chorobami zapalnymi oraz po oparzeniach. Prawidłowy stan odżywienia może zadecydować o przebiegu leczenia i ich życiu.
Zapobieganiu wystąpienia niedożywienia jest bardzo ważne u osób w wieku podeszłym. Osoby starsze cierpią na choroby przewlekłe i rozwój niedożywienia przebiega wolniej. Zapotrzebowanie na energię jest uzależnione od wieku, płci, aktywności i chorób. Zmniejszone przyjmowanie pokarmów powoduje, że bilans energetyczny jest ujemny i w organizmie rozpoczynają się procesy zaburzające jego prawidłowe funkcjonowanie. Zmniejszone przyjmowanie dotyczy zarówno ilości, jak i jakości przyjmowanych pokarmów. Substancje odżywcze, w tym odpowiednia podaż białka, tłuszczy i węglowodanów oraz witamin, makro i mikro elementów są bardzo istotne do zachowania równowagi w organizmie. W przebiegu choroby zapotrzebowanie na te substancje może się zmieniać.
Rozróżniamy 2 rodzaje niedożywienia:
Niedożywienie ilościowe – za mała ilość energii pochodzącej z pokarmów w stosunku do zapotrzebowania organizmu. W początkowym okresie nie zawsze widać niepokojące objawy chorobowe. Na początku pierwszym objawem jest zmniejszenie masy ciała. Następnie rozwijają się kaskadowo inne, w tym:
– ogólne osłabienie
– wrażliwość na zimno
– obniżenie temperatury ciała o 1–2°C,
– obniżenie się odporności, w związku z tym często występują różnego typu infekcje.
Niedożywienie jakościowe – jest związane z niedoborami różnych składników mineralnych lub witamin. Takie niedożywienie może dotyczyć również osób z nadwagą czy otyłością. Przyczyną rozwoju mogą być, oprócz przyjmowania pokarmów wysoko przetworzonych, które nie zawierają określonych substancji również zaburzenia wchłaniania ich lub zwiększonego ich wydalania z organizmu.
U osób starszych wymienione mechanizmy mogą nakładać się z powodu chorób, wiedzy i nawyków żywieniowych oraz sytuacji materialnej. Z jednej strony osoby starsze mogą spożywać mniejszą ilość pożywienia, a dodatkowe zaburzenia mechanizmów wchłaniania lub wydalania substancji odżywczych mogą większe ryzyko rozwoju niedożywienia.